Waterstand Hoewel op verschillende plekken in Nederland de bodem zakt, wordt het waterpeil voortaan niet meer mee verlaagd. „We lopen steeds vaker tegen de grenzen aan.”
Ruim zes meter onder zeeniveau staan we, op de vloer van een gemaal dat de diepste polder van Nederland droog houdt. Dit is de Zuidplaspolder. Over een deel van dit gebied hebben de waterbeheerders deze week een opmerkelijk besluit genomen: hoewel de veenbodem jaarlijks zakt, zal het waterpeil voortaan niet meer met deze daling mee zakken. „We zijn, als we op dezelfde manier doorgaan, aan het einde gekomen van de maakbaarheid van Nederland”, zegt Toon van der Klugt, als dijkgraaf de hoogste baas van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard.
De bodem is in een deel van de Zuidplaspolder zo zeer gedaald, dat er zilt grondwater opborrelt en de sloten vervuilt die daardoor oranje kleuren, door oxiderend ijzer. Gezellig voor voetbalfans dezer dagen, maar alleszins onwenselijk. Van der Klugt: „We hebben in de vorige eeuwen het waterpeil steeds aangepast aan de bodemdaling, zodat dezelfde landbouw mogelijk bleef. Maar dat proces is eindig. We zeggen nu op tijd: we kunnen het waterpeil niet meer verlagen, hou daar rekening mee.”
Regeringsbeleid
De maatregel is deze week unaniem, dus ook met instemming van de vertegenwoordigers van de boeren, genomen door het algemeen bestuur van het Rotterdamse Hoogheemraadschap. „Dat is bijzonder”, zegt de dijkgraaf. „Iedereen ziet in dat aanpassen van het waterpeil niet langer kan. Wel is aangedrongen om met gemeente en provincie nu sneller tot een goed toekomstperspectief te komen.”
Het besluit is een tamelijk ideale illustratie van het nut en noodzaak van het beleid dat het kabinet vorige week bekendmaakte, waarin water en bodem voortaan „sturend” zullen zijn bij de ruimtelijke inrichting van het land. „Het vertrouwen in de maakbaarheid van ons landschap is groot. Maar inmiddels lopen we steeds vaker tegen de grenzen van het water- en bodemsysteem aan”, schreef minister Mark Harbers (Waterstaat, VVD) in een Kamerbrief.
„Bodemdaling en lage waterstanden zorgen voor veel schade aan funderingen van gebouwen en extra onderhoud aan wegen en spoorwegen. Voldoende goed drinkwater is niet langer vanzelfsprekend. Het voortbestaan van planten- en diersoorten staat onder druk.”
Enkele maatregelen die het kabinet voorstaat: er moet niet meer worden gebouwd in gebieden die nodig zijn voor het bergen en afvoeren van water, zoals uiterwaarden en de diepste delen van diepe polders; en Nederland moet streven naar een hoger grondwaterpeil, want dat zorgt voor voldoende water als het een tijd niet regent, remt de daling van veenbodems en vermindert de uitstoot van broeikasgassen.
In een deel van de bijna tweehonderd jaar geleden drooggemaakte Zuidplaspolder, tussen Rotterdam, Zoetermeer en Gouda, is te zien dat zulke beleidsvoornemens geen toekomstmuziek zijn, maar nu al bittere noodzaak.