Hailey Teunissen (12) was 9 jaar oud toen ze zich afvroeg: waarom zou ik hier alleen voor mijn eigen overgrootouders komen? Inmiddels is ze drie jaar vrijwilliger in Zorgcentrum Huize Rosa in Nijmegen en zegt op luide toon tegen de 94-jarige Ger Langhout: ‘Zo, ik kom u helpen vandaag.’
Kom bij Hailey niet aan met het verhaal dat ze als vrijwilliger op de stoel zit waarop eigenlijk een familielid van een Huize Rosa-bewoner zou moeten zitten. ‘Ik ken hun situatie niet, ik weet niet hoe vaak familieleden kunnen komen.’ Wat ze wel weet: ‘Hoe meer helpers er zijn, hoe meer ouderen kunnen meedoen.’
De mini-Nijmeegse wandelvierdaagse op het parkeerterrein, herfststukjes maken, of de kerstbingo: Hailey is van de partij. Gewoon, zegt ze, ‘om mensen blij te maken’. Voetballen doet ze op andere dagen en kletsen met haar vriendinnen heeft ze in de ochtend als eersteklasser vmbo kader al op school gedaan. ‘Deze mensen hebben vaak nog geen praatje gemaakt als ik ’s middags kom.’ Aanvankelijk dachten haar vriendinnen: Huh? Ga je naar ouderen? Waarom? ‘Nu snappen ze dat ik ze een fijne dag probeer te geven.’
Ernstige eenzaamheid
En dat is nodig. De Gezondheidsmonitor uit 2020 laat zien dat (zeer) ernstige eenzaamheid alomtegenwoordig is en steeds vaker voorkomt, maar vooral: dat de oudsten er het meest last van hebben. Van alle volwassenen voelt 46,6 procent zich eenzaam, waar dat percentage voor 85-plussers op 65,9 ligt. 14,3 procent van deze leeftijdsgroep voelt zich zelfs zeer eenzaam (gemiddelde onder alle volwassenen: 11 procent).
In vergrijzend Nederland doet het toenemende personeelstekort in de zorg vrezen voor een verdieping van de eenzaamheidscrisis – sorry voor het ‘crisis’-woord, maar dat lijkt hier echt op zijn plek. In coronatijd, toen Hailey haar vrijwilligerswerk noodgedwongen op pauze moest zetten, zijn de tekorten verder toegenomen. 67 duizend vacatures in de zorg telde het CBS in het derde kwartaal dit jaar. Bijna 80 procent meer dan in dezelfde periode in 2019 (ruim 37 duizend vacatures).
Het gegeven van die eenzaamheid noch de tekorten in de zorg zijn een drijfveer voor Hailey. ‘Ik doe gewoon iets wat ik leuk vind’, zegt ze terwijl ze voor het eerst helpt bij het tweewekelijks bloemschikken. Haileys onervarenheid weerhoudt mevrouw Langhout er niet van voor haar herfststukje blind te varen op haar 82 jaar jongere hulp. Hailey beoordeelt de gerbera die Langhout in het groene blok oasis steekschuim wil drukken: ‘Ik denk dat die iets korter moet.’ Langhout: ‘Er moet een stuk af, ja.’
Hailey moest als jong meisje wel een drempel over. ‘Vroeger vond ik het spannend om contact te maken met ouderen’, zegt ze. Ze stelde haar aanbod om te helpen bij Huize Rosa dan ook steeds uit. Het zorgcentrum voor ouderen ligt tussen Haileys school en haar huis. Ze komt er van jongs af aan. Niet alleen vanwege haar overgrootouders die er woonden, maar ook omdat haar moeder er werkt. En toen ze vanuit school een keer in de hal lang op haar moeder moest wachten, vroeg ze het dan toch: ‘Kan ik ergens mee helpen?’
‘Ouderen leven op’
Grethe Marvin liet zich dit als welzijnsmedewerker bij het zorgcentrum geen twee keer zeggen. Ze zou willen dat er meer kinderen zoals Hailey de deur bij haar plat liepen. ‘Je ziet ouderen opleven, want kinderen brengen herinneringen van vroeger terug’, zegt Marvin. ‘Ze raken vertederd, maar voelen zich ook weer belangrijk. In plaats van om hulp te vragen, vertonen ze weer gedrag van een (groot)ouder.’
De kunst is als vrijwilliger het werk niet over te nemen van de oudere. Aan de andere kant, zegt een vrijwilliger met decennia meer ervaring dan Hailey: ‘De activiteit is niet heilig, maar een middel. Als de bewoner maar gelukkig is.’
En dat is Langhout. ‘Een prachtexemplaar is het’, zegt de 94-jarige over haar herfststukje en kijkt dan naar Hailey. ‘Zij heeft mij geholpen, daarom is het zo mooi geworden.’ Langhout heeft achter haar rollator al de eerste stappen richting de uitgang van het lokaal gezet als ze wordt nageroepen. ‘Vergeet uw herfststukje niet.’