DUTILHHUIS

Onderzoek | Verpleeghuizen 

Nieuwe ketens van kleinschalige zorg voor ouderen veroveren de markt. Zij presenteren zich als verpleeghuizen, maar hun bewoners moeten niet te veel gebreken krijgen.

Kan dat zomaar, vroeg huisarts Marcel Janssen uit Waalre zich af. Ineens kreeg zijn drukke praktijk in 2018 de verantwoordelijkheid voor een heel verpleeghuis erbij. Een nieuwe zorgvilla in het dorp opende zijn deuren, de huisarts werd geacht de twintig (hoog)bejaarde bewoners als patiënt onder zijn hoede te nemen, stuk voor stuk bewoners met een scala van aandoeningen. „Ik heb nog uitgezocht of ik het kon weigeren, maar dat bleek niet mogelijk”.

De huisarts was niet enthousiast. Dit zou veel extra werk betekenen voor een overvolle praktijk. En Janssen realiseerde zich dat hij onderdeel zou worden van een verdienmodel. In een traditioneel verpleeghuis is een specialist ouderengeneeskunde medisch eindverantwoordelijk. Maar deze commerciële zorgvilla maakt gebruik van een handigheidje: juridisch gezien wonen de villabewoners thuis. En dus hebben zij alleen recht op een huisarts, dat geeft minder kosten. „En met dat principe ben ik het niet eens. Het gaat hier om mensen die echt in een verpleeghuis horen.”

Investeerders springen de laatste jaren enthousiast in het gat tussen de vertrouwde woning thuis en het verpleeghuis als laatste leefomgeving. Dat gat is vrij geruisloos ontstaan. Een nieuwe generatie lucratieve commerciële ‘woonzorgcentra’ breidt zich razendsnel over het land uit. Terwijl de traditionele verpleeghuizen worstelen met kaalslag en geldnood, weten nieuwkomers in het marktsegment van dementerenden miljoenenwinsten te realiseren.

Het kabinet, en vorige kabinetten, ontmoedigen uitbreiding van het aantal bedden in verpleeghuizen. Plekken zijn wegbezuinigd. Het Haagse credo is: zelfredzaamheid. De moderne senior blijft zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen. Het bejaardenhuis vol fitte ouderen bestaat niet meer. En ook het verzorgingshuis, waar mensen iets meer hulp en ondersteuning krijgen, is uit het straatbeeld verdwenen. In leegstaande verzorgingscentra verblijven nu volgens branchevereniging Actiz 1.500 Oekraïense vluchtelingen.

Thuis is de norm. De toegang tot het verpleeghuis is alleen nog weggelegd voor bejaarden die permanente en intensieve zorg nodig hebben, driekwart van de bewoners is incontinent.

Maar een groeiend aantal ouderen wacht op een plek in het verpleeghuis, ruim 19.000 volgens de laatste telling van zorgverzekeraars en toezichthouder Zorginstituut Nederland. Veel ouderen zijn nu al te hulpbehoevend om thuis te kunnen blijven wonen, zeggen huisartsen en wijkverpleegkundigen. De norm is niet langer thuis wonen, zeggen zij, de norm is crisismanagement: hobbelen van incident naar incident.