VOLKSKRANT COMMENTAAR CARLIJNE VOS
Transport per schip of spoor is altijd beter dan per vliegtuig, maar nog beter is het soms om voedsel van ver helemaal niet te importeren.
Supermarktketen Lidl wil geen groente en fruit meer laten invliegen om zo bij te dragen aan een schoner klimaat. Ook Albert Heijn, Plus en Jumbo zeggen hun ecologische ‘footprint’ te willen verminderen door meer groente en fruit per zeevracht te vervoeren. Het voornemen van het grootwinkelbedrijf moet worden toegejuicht, omdat vliegtransport liefst vijftig keer zo vervuilend is voor het milieu als transport per schip.
Toch is het slechts een zeer kleine stap in de goede richting; het aandeel groente en fruit dat per vliegtuig wordt vervoerd, is immers zeer klein. De schappen in de supermarkt liggen nog vol groente en fruit dat om andere redenen weinig duurzaam is. Denk aan de waterverslindende avocado’s uit Chili, de met pesticiden geteelde sperziebonen uit Kenia of de nieuwe appelsoorten die uit Nieuw-Zeeland of Zuid-Afrika worden geïmporteerd.
De Nederlandse boeren riepen consumenten vorige maand nog op appels uit Nederland te eten, zoals Jonagold en Elstar in plaats van Pink Lady uit Nieuw-Zeeland, omdat zij hun appels in de energieslurpende koelhuizen niet kwijtraken. Een terechte oproep aan de consument, die zich mogelijk niet altijd bewust is van de effecten van zijn onduurzame keuzes.
Maar uiteindelijk zijn het de retailers en boeren die de consumentenvraag sturen met hun aanbod. Waarom bieden supermarkten überhaupt voedsel aan dat van ver moet komen als er in eigen land voldoende alternatief voorhanden is? En waarom moeten sperziebonen ook buiten het seizoen zo goedkoop worden aangeboden dat ze om hoge energiekosten in de kassen hier te vermijden in Kenia moeten worden geteeld, met alle gevolgen van dien voor het milieu en de mensenrechten daar? Omdat de consument dat nu eenmaal wil, zo zal het antwoord klinken, het hele jaar door en zo goedkoop mogelijk.
Om de vervuilende spiraal van vraag naar en aanbod van te goedkope of overbodige producten en levensmiddelen te doorbreken, zullen de supermarkten het voortouw moeten nemen. Het is goed telkens af te wegen of milieuwinst en kostenbesparingen zijn te maken, maar dit moet niet leiden tot schade aan milieu of mens elders in de wereld. Zolang prijzen zo laag blijven, is dat vrijwel automatisch het geval. Voor een duurzame toekomst zullen we daarom toch moeten wennen aan het idee dat groente en fruit niet meer het hele jaar voorradig zijn.