‘Klimaatpaus’ Ed Nijpels wordt in de VVD nog steeds gezien als links. „Er verandert nu zoveel. Als grootste partij en als leider moet je daar een verhaal bij hebben. Dat heeft de VVD niet.”
[…]
„Maar Rutte werd onrustig”, schrijft Nijpels in zijn boek Nooit wachten op later. „Hij parkeerde mij aan de kant. Ik mocht niet op de foto, vond hij.”
Dat begreep Nijpels toch wel? „Als ik met jou op de foto ga, Ed”, zei Rutte, „denkt iedereen dat ik samen met jou het Klimaatakkoord sta te regelen. Dat is niet goed voor mijn beeld.”
[…]
En dan gaat het over de foto in Hotel L’Europe. Nijpels gezicht verstrakt. Hij was, zegt hij, „heel boos”. „Echt pissig, ja.” Na de receptie had hij tegen Rutte gezegd dat hij zijn manier van doen „een beetje zielig” vond. En wat zou hoofdredacteur Paul Jansen ervan denken? Die had verbijsterd staan toekijken. „‘O joh’, zei Rutte, dan gaan we samen toch even naar Paul om het uit te leggen? Ik zei: ‘Ben je nou helemáál?’”
In Nooit wachten op later, dat deze week verschijnt, beschrijft Nijpels hoe hij als stotterend, hevig astmatisch jongetje opgroeide in een gezin met acht kinderen, hij was de zesde. Zijn moeder deed het huishouden, zijn vader handelde in textiel en was in Bergen op Zoom raadslid voor de Katholieke Stadspartij. Ed Nijpels kwam van het stotteren af door zichzelf als dertienjarige hardop voor te lezen, „eindeloos veel”. Al op de middelbare school had hij bedacht dat hij burgemeester wilde worden. Hij werd raadslid voor de VVD, op zijn zevenentwintigste was hij Tweede Kamerlid en vier jaar later fractievoorzitter van de VVD.
[…]
Door dat linkse imago zijn er veel mensen die al heel lang denken dat u niet past bij de VVD. U vindt zelf van wel?
„Ja, want ik verkondig de stelling dat ík niet ben veranderd, maar de VVD. De partij is van Rutte I naar Rutte IV gegaan en daarmee hebben we alle politieke kleuren gehad, en soms ook aangenomen, die het spectrum kent. Bij Rutte I, met gedoogsteun van de PVV, is de partij opgeschoven naar rechts en heeft die een streep gezet door het milieubeleid van [VVD-minister in Lubbers I] Pieter Winsemius en mij en een paar beginselen van de liberale rechtsstaat overboord gekieperd.”
U vindt zichzelf ook geen atypische VVD’er?
„Ik bestrijd dat we in de partij allemaal dezelfde opvattingen moeten hebben. Neem iemand als oud-minister Molly Geertsema, in de jaren zestig VVD-leider. Een deftige man, ik denk dat hij zelfs sliep in zijn driedelige kostuum. Maar hij wilde samenwerken met de PvdA en had voor die tijd bijvoorbeeld moderne opvattingen over homoseksualiteit.”
Nijpels wordt gezien als de ‘klimaatpaus’ van Nederland, hij leidt al sinds 2013 het overleg over energiebesparing en klimaatbeleid – van bedrijven, overheid, belangenclubs. Daar stopt hij komende week mee. Minister voor Klimaat Rob Jetten gaat dat overleg anders organiseren.
Veel VVD’ers zien klimaat nog altijd als een links thema. Waarom is dat zo?
„Ik vind het onbegrijpelijk. We hebben het onderwerp laten kapen. Net als het natuurbeleid. Wat heeft dat nou met links of rechts te maken? Als je kijkt naar al die natuurorganisaties, de Provinciale Landschappen, daar zitten allemaal VVD’ers in het bestuur. Onbegrijpelijk dat je dat wegsteekt. Alsof het electoraal iets kost om voor de natuur te zijn.
„Het ergste vond ik wat mijn partijgenoot Cora van Nieuwenhuizen zei als minister van Infrastructuur en Waterstaat, toen de omvang van het stikstofprobleem duidelijk werd [na de uitspraak van de Raad van State, in 2019]. ‘We vinden wel een list.’ Dan wil je je dus niet houden aan de wet. Waar ik me ook echt voor schaamde: toen Rutte het terugbrengen van de maximumsnelheid naar honderd kilometer per uur een ‘rotmaatregel’ noemde. We waren nog altijd de ‘vroem-vroempartij’. ‘Elektrische auto’s doen geen vroem-vroem’, heb ik tegen hem gezegd.”
„Het ergste vond ik wat mijn partijgenoot Cora van Nieuwenhuizen zei toen de omvang van het stikstofprobleem duidelijk werd. ‘We vinden wel een list.’ Dan wil je je dus niet houden aan de wet”
U mocht in 2019 niet met hem op de foto. Onder leiding van Rutte is de VVD beeldvorming steeds belangrijker gaan vinden.
„Ja en daar ben ik niet gelukkig mee. Bij leiderschap gaat het volgens mij om drie dingen: je moet je eigen tegenspraak organiseren, je moet een club mensen om je heen regelen die je kunnen opvolgen. En je moet vertrekken op je hoogtepunt. Dat is maar heel weinig mensen gegeven.”
U vindt dat Rutte op al die punten tekortschiet?
„Of hij wel of niet op zijn hoogtepunt vertrekt, kan ik niet beoordelen. Je weet niet wat er nog voor rampen kunnen gebeuren. In de coronatijd steeg hij volgens veel mensen tot grote hoogte.”
„Wat ik wel wil zeggen: Rutte had de leiding moeten nemen in misschien wel het belangrijkste probleem van deze wereld: het klimaatprobleem. En er verandert nu zoveel: qua klimaat, maar ook maatschappelijk, financieel. Als grootste partij en als leider moet je daar een verhaal bij hebben. Dat heeft de VVD niet. Al heeft Klaas Dijkhoff daar als fractieleider wel een aanzet voor gegeven. Mark moet de lead nemen. Je bent als premier niet de chef van een klusjesfabriek.”
U vindt hem een klusjesman?
„Je kunt een goeie klusjesman zijn, en ook een heel áárdige klusjesman. Maar als premier moet je de architect zijn van het land.”
Nooit wachten op later van Ed Nijpels (Alfabet Uitgevers) is deze week verschenen.